Bệnh cháy lá sầu riêng: Nguyên nhân và cách phòng trừ tận gốc

Bệnh cháy lá sầu riêng là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến cây suy yếu, giảm năng suất và thậm chí chết cây nếu không xử lý kịp thời. Việc nhận diện đúng triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp phòng trừ hiệu quả sẽ giúp bà con bảo vệ vườn sầu riêng an toàn, khỏe mạnh. Trong bài viết sau của ROCKEN sẽ cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết để bạn có thể xử lý bệnh tận gốc.

Xem thêm: Rầy xanh hại sầu riêng: Dấu hiệu và cách trị tận gốc

Nguyên nhân gây bệnh cháy lá sầu riêng

Bệnh cháy lá trên cây sầu riêng là một trong những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng, ra hoa, đậu trái và năng suất thu hoạch. Để phòng trừ hiệu quả, trước hết bà con cần hiểu rõ các nguyên nhân chính gây ra hiện tượng này.

Tác nhân sinh học

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh cháy lá sầu riêng là do các loại nấm và vi khuẩn gây hại, đặc biệt là nấm Phytophthora spp. và Cylindrocladium spp.. Chúng tấn công từ phần gốc, rễ hoặc các vết thương trên thân cây, sau đó lan rộng ra lá và ngọn, gây hiện tượng cháy mép lá, lá khô quắt, co rút và chết dần từ ngoài vào trong.

Khi thời tiết ẩm ướt kéo dài, mưa nhiều, độ ẩm cao, đất thoát nước kém… là điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát triển mạnh. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, nấm sẽ xâm nhập vào hệ thống dẫn truyền dinh dưỡng của cây, gây héo rũ toàn bộ thân, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh trưởng và năng suất.

Thiếu hụt dinh dưỡng và chăm sóc không hợp lý

Thiếu các nguyên tố vi lượng như Canxi (Ca), Bo (B), Kali (K) hay bón phân mất cân đối, sai thời điểm cũng là nguyên nhân khiến cây sầu riêng yếu, sức đề kháng kém và dễ bị cháy lá.

Ngoài ra, tưới nước quá nhiều, hoặc quá ít trong giai đoạn cây ra bông – đậu trái khiến cây bị sốc, rễ không hấp thu được chất dinh dưỡng, làm cho lá bị úa vàng, cháy sém hoặc rụng bất thường. Đây cũng là lý do khiến cây suy yếu và dễ bị nấm bệnh tấn công.

Ảnh hưởng từ thời tiết cực đoan

Sầu riêng là cây ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, ổn định. Khi gặp thời tiết thay đổi đột ngột như nắng nóng gay gắt kéo dài xen kẽ mưa lớn, nhiệt độ cao vào ban ngày – thấp vào ban đêm khiến cây mất nước nhanh, gây ra hiện tượng cháy lá sinh lý. Nếu cây không được che mát hoặc bổ sung nước và dưỡng chất kịp thời, tình trạng cháy lá sẽ ngày càng nghiêm trọng.

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không đúng cách

Việc lạm dụng hoặc pha sai liều lượng thuốc trừ sâu, thuốc kích thích sinh trưởng, thuốc ra hoa – đậu trái… cũng khiến cây bị “cháy” lá do sốc hóa chất. Nhiều trường hợp, bà con phun thuốc vào thời điểm trời nắng gắt hoặc mưa vừa dứt khiến các hợp chất hóa học phản ứng mạnh trên bề mặt lá, làm cháy biểu bì, hư tổ chức mô lá.

Dấu hiệu nhận biết bệnh cháy lá chết ngọn trên cây sầu riêng

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh cháy lá chết ngọn trên cây sầu riêng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình phòng và trị bệnh hiệu quả. Nếu phát hiện chậm, bệnh có thể lây lan nhanh chóng và gây thiệt hại nghiêm trọng đến toàn bộ vườn cây. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến và dễ nhận biết nhất mà bà con cần đặc biệt lưu ý:

Lá bị cháy khô từ mép vào trong

Biểu hiện sớm nhất của bệnh thường bắt đầu ở các lá già, đặc biệt là ở phần mép lá. Lá sẽ dần bị khô cháy từ rìa, sau đó lan dần vào giữa phiến lá. Ban đầu, vùng cháy có màu vàng nhạt, sau chuyển sang nâu sậm, khô giòn. Khi sờ vào sẽ thấy lá giòn, dễ vỡ vụn.

Lá rụng nhiều bất thường, kể cả lá non

Lá trên cây sầu riêng bị nhiễm bệnh có thể rụng hàng loạt, ngay cả khi lá còn xanh và non. Điều này khiến cây mất khả năng quang hợp, suy yếu nhanh chóng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh trưởng và phát triển.

Chồi non và ngọn cây bị teo, khô và chết dần

Sau khi tấn công lá, bệnh thường lan lên các chồi non và ngọn cây sầu riêng sẽ có hiện tượng bị khô đầu ngọn. Chồi non không thể tiếp tục phát triển, chuyển sang màu nâu đen, mềm nhũn rồi chết dần. Đây là một trong những dấu hiệu nặng và báo hiệu bệnh đang ở giai đoạn tiến triển mạnh.

Thân và cành có vết thâm đen, rỉ nhựa

Trong một số trường hợp, khi bệnh phát triển nặng, trên thân và cành cây sầu riêng sẽ xuất hiện các vết loét thâm đen hoặc nâu sẫm, có thể kèm theo hiện tượng rỉ mủ hoặc nhựa cây. Đây là dấu hiệu cây đang bị tổn thương nặng nề bởi tác nhân gây bệnh như nấm Phytophthora hoặc vi khuẩn.

Xuất hiện mùi hôi nhẹ khi bệnh tiến triển nặng

Ở giai đoạn muộn, khi các mô cây bị thối do vi sinh vật tấn công, có thể xuất hiện mùi hôi nhẹ, ẩm mốc, đặc biệt vào sáng sớm hoặc những ngày có độ ẩm cao. Điều này chứng tỏ mô thực vật đã bị phân hủy, cần xử lý kịp thời để tránh lan rộng.

Lưu ý: Dấu hiệu bệnh cháy lá chết ngọn dễ bị nhầm lẫn với hiện tượng cháy lá do thiếu nước hoặc phơi nắng gay gắt. Tuy nhiên, nếu bà con thấy bệnh lây lan nhanh, lá rụng hàng loạt và cây có dấu hiệu suy kiệt toàn diện thì cần xử lý theo hướng bệnh lý chứ không chỉ điều chỉnh tưới nước.

Hậu quả của bệnh cháy lá sầu riêng

Bệnh cháy lá sầu riêng không chỉ gây mất thẩm mỹ cho vườn cây mà còn là nguyên nhân dẫn đến hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Dưới đây là những hậu quả điển hình mà bệnh gây ra:

Ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và sinh trưởng của cây

Lá là bộ phận đảm nhiệm chức năng quang hợp — một quá trình sống còn để cây tạo ra năng lượng nuôi dưỡng toàn bộ cơ thể. Khi lá bị cháy, khô mép hoặc xuất hiện các vết đốm lớn, chức năng quang hợp bị giảm sút nghiêm trọng. Điều này khiến cây suy yếu, phát triển chậm, còi cọc, lá non mọc kém và toàn bộ quá trình sinh trưởng bị đình trệ.

Làm khô cành, chết đọt non

Trong nhiều trường hợp, bệnh không chỉ dừng lại ở lá mà còn lan dần xuống ngọn và cành non. Đặc biệt vào mùa khô hoặc khi cây đang ra bông – đậu trái, tình trạng cháy lá dễ dẫn đến khô cành, chết ngọn, làm gián đoạn sự phát triển của đọt mới. Đây là giai đoạn cực kỳ nhạy cảm vì cây cần sức sống mạnh mẽ để nuôi hoa và quả.

Giảm khả năng ra hoa, đậu trái và ảnh hưởng đến chất lượng trái

Cây sầu riêng bị bệnh cháy lá sẽ có hệ miễn dịch yếu, ảnh hưởng đến khả năng nuôi dưỡng hoa và quả. Tỷ lệ ra hoa giảm, hoa dễ rụng sớm hoặc không đậu trái. Ngay cả những quả đã đậu cũng có nguy cơ phát triển không đều, bị sượng, giảm kích thước và chất lượng. Điều này kéo theo thiệt hại lớn về sản lượng và giá trị kinh tế.

Mở đường cho nấm bệnh và sâu hại khác xâm nhập

Lá cháy, tổn thương sẽ trở thành “cửa ngõ” cho nhiều loại nấm, vi khuẩn và côn trùng gây hại tấn công. Nhiều nhà vườn ghi nhận sau khi xuất hiện cháy lá, cây tiếp tục nhiễm thêm các bệnh như thối rễ, thán thư, hoặc bị sâu đục thân tấn công khiến tình hình càng thêm nghiêm trọng. Nếu không kiểm soát kịp thời, cây có thể bị chết hàng loạt.

Gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng

Cuối cùng, hậu quả lớn nhất là thiệt hại kinh tế cho người trồng. Cây không cho trái, hoặc cho trái ít, chất lượng kém, không đạt tiêu chuẩn thương mại sẽ khiến thu nhập giảm sút. Bên cạnh đó, chi phí cho việc xử lý bệnh, bón phân hồi phục cây, thuê nhân công chăm sóc… cũng tăng lên đáng kể, ảnh hưởng đến lợi nhuận đầu tư.

Phòng trừ bệnh cháy lá chết ngọn trên cây sầu riêng như thế nào?

Bệnh cháy lá chết ngọn là một trong những bệnh hại nguy hiểm đối với cây sầu riêng, đặc biệt trong giai đoạn cây ra bông, mang trái hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường. Để phòng trừ hiệu quả và triệt để, bà con cần kết hợp đồng bộ các biện pháp sau:

Biện pháp canh tác

• Thoát nước tốt: Bệnh cháy lá thường phát sinh mạnh trong điều kiện ẩm độ cao, nhất là khi đất bị úng nước. Bà con cần đảm bảo hệ thống rãnh thoát nước quanh vườn luôn thông thoáng, đặc biệt vào mùa mưa.
• Cắt tỉa, vệ sinh vườn: Thường xuyên cắt tỉa cành bị sâu bệnh, lá già, lá bị cháy hoặc đã rụng xuống gốc để hạn chế nguồn lây lan. Sau khi tỉa, nên tiêu hủy tàn dư đúng cách.
• Trồng cây đúng mật độ, tạo độ thông thoáng: Tránh trồng quá dày khiến vườn thiếu ánh sáng và dễ ẩm ướt, tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển.
• Tưới nước hợp lý: Không tưới quá nhiều hoặc để gốc cây bị úng lâu ngày. Ưu tiên tưới vào buổi sáng sớm, hạn chế tưới lên lá.

Biện pháp sinh học

Phòng trừ bằng biện pháp sinh học là hướng đi bền vững, thân thiện với môi trường, giúp cây sầu riêng phát triển khỏe mạnh từ bên trong. Bà con có thể bổ sung nấm đối kháng Trichoderma vào đất trồng để tiêu diệt mầm bệnh và tăng cường hệ vi sinh vật có lợi.

Ngoài ra, nên kết hợp sử dụng sản phẩm sinh học Rocken IRON, một chế phẩm đặc trị các bệnh do nấm gây ra như cháy lá, chết ngọn. Sản phẩm này không chỉ kiểm soát bệnh hiệu quả mà còn hỗ trợ cây tăng sức đề kháng một cách tự nhiên, an toàn cho cả người sử dụng và môi trường canh tác.

Biện pháp hóa học

Trong trường hợp bệnh đã phát triển mạnh hoặc lây lan diện rộng, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là cần thiết. Tuy nhiên, cần tuân thủ nguyên tắc luân phiên hoạt chất để tránh tình trạng kháng thuốc. Thuốc nên được phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, phun đều lên toàn bộ tán lá, đặc biệt là mặt dưới lá và ngọn cây – nơi bệnh thường xuất hiện đầu tiên. Đồng thời, cần đảm bảo thời gian cách ly an toàn nếu vườn đã có trái.

Hy vọng với những thông tin chi tiết trong bài viết, bà con đã có thêm kiến thức để áp dụng trị bệnh cháy lá sầu riêng hiệu quả và đảm bảo một vụ mùa sầu riêng khỏe mạnh, sai trái. Đừng quên theo dõi Rocken Việt Nam thường xuyên, để chủ động cập nhật thêm kiến thức và kiểm soát bệnh cháy lá một cách hiệu quả nhất.